Moczenie Nocne
Moczenie nocne (łac. Enuresis nocturna)
Definicje:
Moczeniem nocnym nazywa się przerywane nietrzymanie moczu. Mówimy o nim wówczas, gdy dziecko moczy się po ukończeniu 5 roku życia. Niektórzy rodzice starają się osiągnąć efekt suchego łóżka przez wysadzanie dziecka w nocy. Dzięki tej doraźnej metodzie choć osiągnęliśmy oczekiwany skutek w postaci suchego łózka, to jednak przyczyna nadal istnieje i pozostaje nierozwiązana. Dlatego znacznie lepiej jest nie tracić czasu tylko postarać się o specjalistyczną diagnozę i rozpocząć terapię.
Medycyna dzieli moczenia na pierwotne i wtórne. Moczeniem pierwotnym (łac. Monosymptomatic nocturnal enuresis), Monosymptomatyczne moczenie nocne (MNE) lub Pierwotne izolowane moczenie nocne (PIMN) określa się moczenie u dzieci występujące bez żadnych innych objawów z zakresu dolnych dróg moczowych. Jeśli natomiast moczenie stanowi objaw innej choroby, wówczas mówimy o tzw. moczeniem wtórnym.
Opis problemu:
Problem moczenia nocnego wśród dzieci to, wbrew powszechnym opiniom, bardzo często występująca dolegliwość. Cierpią na nią zarówno dziewczynki jak i chłopcy. Dane statystyczne jednoznacznie wskazują, że z problemem tym styka się co trzecie dziecko z grupy pięciolatków i co piąte dziecko z grupy sześciolatków. Pomimo, iż problem ten dotyczy tak szerokiego grona dzieci, nadal w opinii powszechnej pokutuje pogląd, że z moczenia dzieci same wyrosną. Takie podejście jest nie tylko bardzo błędne (bo moczenie nocne można i należy leczyć), ale wiąże się także z ogromnym i zupełnie niepotrzebnym stresem zarówno dla dzieci jak i ich rodziców. Moczenie (zarówno dzienne jak i nocne) w opinii wielu dzieci i dorosłych, jest bardzo wstydliwym problemem. Część z nich traktuje go jak temat tabu i stara się przeczekać problem, bo ,,przecież z tego się wyrasta”. Jeszcze innym może się wydawać, że najlepszym sposobem na pozbycie się ,,problemu” będzie zawstydzanie dziecka żeby ,,zaczęło się pilnować”. Taka postawę bezwzględnie należy uznać za karygodną i niedopuszczalną! Choć przyczyn moczenia jest kilka, bardzo ważne jest, aby zarówno dzieci jak i ich rodzice byli świadomi tego, że moczenie nie jest wynikiem lenistwa dziecka, jego złych nawyków, zaburzeń emocjonalnych czy złego wychowania. Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że dla dziecka fakt iż moczy się ono jest nie tylko powodem do wstydu ale też stanowi jego wielką, osobistą tragedię z którą często młody człowiek sam nie umie sobie poradzić. Moczenie przyczynia się do niskiej samooceny dziecka, poczucia wstydu i upokorzenia, a to przekłada się na możliwość wystąpienia u niego problemów natury emocjonalnej. Mogące współwystępować z moczeniem nocnym zaburzenia emocjonalne będą więc skutkiem nieleczonego moczenia, a nie zaś jego bezpośrednią przyczyną. Dlatego tak ważne jest aby nie czekać, tylko jak najszybciej udać się po pomoc do lekarza specjalisty urologa dziecięcego, który zidentyfikuje problem, a następnie wdrażając właściwe leczenie pomoże dziecku pożegnać problem i uwierzyć mu w siebie na nowo.
Czym więc jest moczenie nocne?
Moczenie najczęściej kojarzy z moczeniem nocnym. Niewiele osób jednak wie, że medycyna wyróżnia również moczenie dzienne. Każde z nich jest spowodowane inną przyczyną.
Pierwotne izolowane moczenie nocne (PIMN) bo taką nazwę nosi ten problem, najczęściej wiąże się z niedoborem u dzieci hormonu zwanego wazopresyną, który ma wpływ m.in. na gęstość moczu. Hormon ten działając w nerkach, powoduje zmniejszenie wydzielania wody do moczu. Przysadka mózgowa dzieci nie mających kłopotów z mokrym łóżkiem w czasie snu wydziela większą ilość tego hormonu. Tym samym ich nerki produkują w nocy znacznie mniej moczu niż w ciągu dnia. Ponadto działająca w nerkach wazopresyna, powoduje u nich zmniejszenie wydzielania wody do moczu, sprawiając, że jest go mniej, a ponadto jest on bardziej zagęszczony. W efekcie pęcherz moczowy o prawidłowej pojemności może dzięki temu do rana utrzymać gromadzący się w nim mocz. Natomiast jeśli u dziecka nie dochodzi do wzrostu wazopresyny w nocy, organizm nie zagęszcza odpowiednio moczu i produkuje jego nadmierną ilość, czego efektem jest tzw. mokre łóżko. Inną przyczyną moczenia nocnego są zaburzenia czynnościowe układu moczowego. Oznacza to, że dysproporcja między pojemnością pęcherza moczowego i objętością moczu "nocnego" jest bardzo duża. Zbyt mały pęcherz zostaje przepełniony i dochodzi do jego opróżnienia. Część dzieci może mieć nocne niekontrolowane skurcze pęcherza, które także mogą powodować moczenie. Problemy ze snem lub bardzo głęboki sen i trudności z wybudzeniem również mogą mieć wpływ na wystapienie moczenia nocnego. Podobnie jak występujące zaburzenia behawioralne, tj. problemy w domu (lub w przedszkolu/szkole), nadmierny stress i inne.
Kiedy należy się udać do lekarza?
Rodzice powinni szukać fachowej pomocy, jeśli po ukończeniu piątego roku życia dziecko nadal się moczy, a konkretnie - w tygodniu jest z reguły więcej nocy mokrych niż suchych. Wizyta u lekarza jest także bezwzględnie konieczna, gdy moczeniu nocnemu towarzyszy moczenie dzienne, dziecko ma co jakiś czas podwyższona temperaturę ciała bez wyraźnej przyczyny, moczenie nocne pojawia się po okresie, gdy dziecko już kontrolowało oddawanie moczu. Każdego roku, w grupie pacjentów z moczeniem nocnym, ta przypadłość samoistnie ustępuje u około 15 proc. dzieci. Jeśli jednak moczenie nocne nie mija u dziecka, które ukończyło pięć lat, nie powinno się czekać, aż problem sam się rozwiąże. Dlaczego? Ponieważ jest to ogromny stres zarówno dla dziecka, jak i rodziny. Metody leczenia zależą od przyczyn. Generalnie jednak pierwsze efekty widać po kilku dniach, a całkowite wyleczenie można osiągnąć po około trzech miesiącach. W trakcie leczenia lekami moczenie ustępuje u 70-90 proc. dzieci. Po zakończeniu podawania leku u części dzieci może wystąpić nawrót choroby. w takiej sytuacji powtarza się cykl leczenia i po trzech-czterech miesiącach podejmuje następną próbę odstawienia leków. Leki obecnie stosowane są nie tylko skuteczne ale i dobrze tolerowane przez dzieci a co najważniejsze - bezpieczne (oczywiście pod warunkiem, że podaje się je zgodnie z zaleceniami lekarza). U większości dzieci mamy do czynienia z pierwotnym izolowanym moczeniem nocnym. W tej grupie istnieje niewielkie ryzyko współistnienia wad i chorób układu moczowego. Dlatego też nie zleca się badań specjalistycznych w początkowym etapie diagnostyki pierwotnego izolowanego moczenia nocnego. Jest również niewielka grupa dzieci, która wymaga skierowania do odpowiedniego specjalisty. Wybór metody leczenia powinien być ściśle powiązany z przyczynami. Badaniami potrzebnymi do postawienia diagnozy i leczenia to: badania laboratoryjne moczu, ultrasonografia brzucha i układu moczowego (tzw. badanie USG), przepływ cewkowy, badania urodynamiczne lub inne dodatkowe.
Korzyści wynikające z leczenia moczenia nocnego są następujące: zapobieganie wtórnym zaburzeniom emocjonalnym u dziecka z utrzymującym się moczeniem nocnym, szybki powrót do właściwego funkcjonowania zarówno dziecka, jak i całej rodziny.
Jakie leczenie, co robić?
Jeśli wydaje Ci się, że Twoje dziecko ma lub może mieć problem z moczeniem nocnym, to:
1. Zmień nawyki
Warto zastosować proste i skuteczne metody, takie jak ograniczenie podawania dziecku płynów przed snem oraz dopilnowanie opróżnienia pęcherza moczowego przed pójściem do łóżka.
2. Zadbaj o prawidłową dietę dziecka
Zaparcia mogą stanowić pośrednią przyczynę moczenia. Dlatego bardzo istotne jest wyeliminowanie ich przyczyn. Stosuj zbilansowaną dietę, w której znajduje się dużo warzyw, soków, owoców, razowego lub żytniego pieczywa. Zadbaj o aktywność fizyczną swojego dziecka.
3. Poprowadź tzw. dzienniczek mikcji
Dzienniczek mikcji jest niezbędny, aby lekarz mógł się zorientować czy u dziecka występują jakiekolwiek schorzenia pęcherza. Dzienniczek ten to nic innego, jak bardzo szczegółowe odnotowywanie wszystkich napojów jakie dziecko przyjęło a także kiedy je przyjęło i w jakiej ilości. (np. 7:30, 100 ml, wody). Należy również odnotować wszystkie czynności fizjologiczne pęcherza i jelit od chwili wstania dziecka z łózka aż do momentu kiedy położy się wieczorem spać. Byłoby wspaniale, gdyby udało Ci się poprowadzić dzienniczek mikcji przez np. 4 kolejno następujące po sobie dni, ale ponieważ niezmiernie ważna jest w nim dokładność zapisów, możesz to zrobić dla własnej wygody (i pewności, że nic nie umknie Twojej uwadze) przez dwa następujące po sobie weekendy. Gotowe druki ułatwiające dokonywanie zapisów można znaleźć na mojej stronie. Nie martw się, jeśli nie wiesz jak prawidłowo poprowadzić dzienniczek mikcji – wszystko wytłumaczę Ci na pierwszej wizycie.
4. Umów konsultację u lekarza specjalisty urologa dziecięcego
Przed pierwszą wizytą warto wykonać podstawowe badanie moczu a jego wynik przynieść ze sobą. Jeśli do czasu pierwszej konsultacji udało Ci się poprowadzić dzienniczek mikcji to koniecznie zabierz go ze sobą – jeśli nie – nie martw się, będzie jeszcze czas, żeby go spokojnie poprowadzić (wszystko Ci wytłumaczę). Jeśli dotychczas Twoje dziecko było już leczone w kierunku moczenia, weź ze sobą dotychczasową dokumentację medyczną w tym zakresie. Nie ma potrzeby wykonywania wcześniej jakichkolwiek badań diagnostycznych (poza ewentualnym badaniem moczu). Natomiast jeśli badanie odbywa się w moim gabinecie – to w razie konieczności – w trakcie konsultacji lekarskiej wykonuję stosowne badanie USG. Po ustaleniu rozpoznania w zależności od skali i rodzaju problemu rozpoczynane jest leczenie.
Powinniśmy zapewnić dziecku jak najlepszy komfort życia i dlatego każde moczenie powinno się leczyć i wyleczyć. Nieleczone moczenie może wpłynąć negatywnie na samoocenę dziecka, ograniczyć jego rozwój i przysporzyć problemów psychologicznych.
Im wcześniej zostanie przyczyna moczeń zidentyfikowana, tym szybciej można dziecko uwolnić od koszmaru mokrego łóżka. Każdy przypadek wymaga konsultacji z lekarzem, bo przyczyn nocnego moczenia jest bardzo wiele. Mogą być moczenia objawem innej choroby. Dlatego też tak ważna jest rozmowa, identyfikacja problemu i właściwe postępowanie medyczne.
